Zwitserse maakindustrie: de zakmessen van Victorinox

Zakmessen, chocola, kaas, horloges… typisch de producten waar Zwitserland bekend om is. Wij maken met de camper een rondje Zwitserse maakindustrie in midden Zwitserland, waarbij we overigens verre van compleet zijn en een nogal pragmatisch programma volgen. We zijn nieuwsgierig naar de achtergronden van producten en leveranciers, en willen uitzoeken of je als toerist een kijkje kan nemen bij bedrijven die de wereldberoemde producten fabriceren.

De zakmessen van Victorinox: dat is een mooie start. Daarna staan de e-bikes van Flyer op het programma, Emmentaler kaas, de koekjes van Kambly, de merengues uit Meiringen en de schone stroom uit het Grimselgebied (met een beetje goede wil kun je elektriciteit ook wel een product noemen). We overnachten op camperplaatsen die binnen het thema passen.

We starten vanuit het Rhônedal, omdat we daar met vakantie zijn. We rijden over de Furkapasweg, die aan de Wallisser kant prettiger (lees: breder) is dan aan de Uri-kant. Daar kun je niet overal kruisen en moet je soms uitwijkplaatsen zoeken. Maar het rijdt lekker en de uitzichten zijn waanzinnig mooi.

In Brunnen hebben we in het Visitor Center van Victorinox afgesproken met Angelina Albertin. Brunnen ligt aan het Vierwoudstedenmeer, maar volgens Victorinox zijn we maar liefst in de Swiss Knife Valley. Chef bezoekerscentrum Angelina heeft een Nederlandse moeder en is min of meer tweetalig opgevoed, en we krijgen een rondleiding in haar eigen idiolect: een uiterst charmante vorm van Nederlands, onbewust aangevuld met Zwitserduits, terwijl als ze bewust naar woorden zoekt Engels pakt, om maar niet in Duits te vervallen.

Het gratis toegankelijke Visitor Center biedt naast allerlei Victorinox-parafernalia ook algemene toeristische informatie die je met moderne museale technieken tot je kunt nemen: lekker interactief knopjes drukken en verhalen consumeren.

Victorinox is natuurlijk bekend van de zakmessen, maar bij het betreden van de brand store is het eerste wat je ziet een kast met parfum en andere verzorgingsproducten. Dat heeft te maken met 9/11, toen Victorinox zijn messenomzet met maar liefst 30% zag dalen. De verkoop tijdens intercontinentale vluchten werd stopgezet en mensen mochten geen messen meer op vliegvelden kopen. Een kat in het nauw maakt rare sprongen en Victorinox richtte zich op nieuwe producten als parfum en kleding. Die kleding wordt overigens momenteel weer afgestoten. Als je nog een fijn geruit outdoor bloesje wil, moet je snel zijn.

Concurrent Wenger had in dezelfde periode een omzetdaling van 50%, en zette zichzelf te koop om niet failliet te gaan. Victorinox heeft toen snel de Wengerfabriek in Delemont overgenomen, om te voorkomen dat Wenger in niet-Zwitserse handen zou vallen; er waren al Aziatische kapers op de kust.

In de winkel zijn messen in alle soorten en maten te koop. Als je boven de CHF 10 koopt (en daar kom je snel aan) krijg je 10% korting.

De grootste attractie is beneden in de kelder, daar kun je zelf een zakmes in elkaar zetten en graveren met een eigen tekst. Kost CHF 30 per mes, en de prijs gaat binnenkort nog omhoog ook, maar dan heb je wel wat: een persoonlijk zelfgemaakt mes én een belevenis (ze zijn nogal van de Erlebnissen in Zwitserland).

We maken allebei een mes, model Sparta, en worden bij de hand genomen door Vanessa, die eigenlijk een beetje ongedurig is omdat haar planning strak is en wij aan de late kant. Maar gelukkig ontdooit ze en begeleidt ons kalm richting mes. Als het Martijn niet in één keer lukt het ringetje te monteren, legt ze uit dat Zwitsers in zulke gevallen ‘Trick 77’ toepassen: je vraagt het iemand anders. En zoef, ze heeft het ringetje er al aangedraaid.

We stapelen, klemmen, draaien en kloppen en na een minuut of tien kunnen de rode schaaldelen op het blote mes geklemd worden. Tien minuten… een profi doet het in 30 tot 40 seconden, glimlacht Vanessa.

Met onze messen trots in een tasje eten we op aanraden van Albertina nog een bijzonder lekker ijsje bij Gelateria Artigiana iets verderop (“Nee, niet naar de bakker gaan, die heeft mijn hond een keer een klap gegeven.”) en zetten vervolgens koers naar Flyer, de e-bikefabiek in Huttwil. Flyer had daar als marketinginstrument een gratis camperplaats voor zo’n zestien campers, maar die is in 2020 helaas opgeheven.

[Naschrift: het Visitor Center van Victorinox is eind 2021 gesloten.]