Het is zondag, en dat zullen we weten ook: winkels en musea zijn dicht. Noren hechten aan rust en ontspanning in het weekend, dus op zondag wordt er zo min mogelijk gewerkt. Gelukkig is de natuur open, en daarvan genieten we met volle teugen op de route naar het Setesdal. Zijn we diep vanbinnen niet gewoon Scandinaviërs? Deze omgeving voelt als onze natuurlijke habitat, dat hebben we nooit eerder zo sterk gehad. Af en toe zien we indrukwekkende rotsen in de rivier: dat zijn niet zomaar rotsen, dat zijn gecamoufleerde trollen, zeggen we tegen elkaar.
We stoppen in de buurt van Evje op een parkeerplaats langs de rivier de Otra waar net een grote groep jongeren wildwaterraften leert bij Trollaktiv. Er staan opvallend veel Nederlandse campers, en we rekenen het even na: klopt, de Romantika is zo’n twee uur geleden aangemeerd in Kristiansand.
In Bygland is het openluchtmuseum dicht, dat wil zeggen dat de zeventiende-eeuwse boerenhuizen op slot zijn, maar je kunt er wel tussendoor lopen.
Even verderop bewonderen we de Rysefossen, een waterval van zo’n 150 meter hoog, gewoon langs de weg.
Camperplaats Nortrip Brokkestøylen
Onze Nortriphosts van vandaag zijn Erik en Gro van Brokkestøylen, een eco luxury resort met overnachtingsaccommodatie in domes, koepels, en een restaurant in een glazen kas. Het ligt op zeshonderd meter hoogte in de bergen. Zeshonderd meter is hoog in Noorwegen, er is hier dan ook een skigebied. De website van Brokkestøylen ziet er gelikt uit, de prijzen ook, en als je vegetarisch wil eten moet je het ruim van tevoren aanvragen. Dus we denken aan een kopje thee, als tegenprestatie.
Maar al onze vooringenomenheid wordt omvergeblazen als we kennismaken met Gro, die het hek voor ons opendoet. Ze is casual gekleed en vraagt vrolijk of we honger hebben. Het is vier uur ’s middags en dat valt mee. “Ik heb sinds het ontbijt niet meer gegeten, ik verga van de honger, eten jullie mee? We hebben wat left overs van gisteren.” Het blijkt dat ze eigenlijk gesloten zijn voor passanten vanwege het laagseizoen. Groepen kunnen wel reserveren voor speciale retreats, en toevallig is er net vanmorgen een Deense yogagroep vertrokken. Als Nortripper mag je altijd op hun terrein tussen de rivier en de weg staan, ook al zijn ze er niet. Er is zelfs een keurig openbaar wc-gebouwtje aan de overkant van de weg. Maar als ze er in het hoogseizoen tussen 1 juli en 15 augustus wel zijn: iets kopen, eten of drinken wordt zeer gewaardeerd.
Terwijl Erik het eten verzorgt, krijgen we een rondleiding van Gro. Het is hier helemaal geen posh bedoening, ze zijn heel geaard en vriendelijk. We bekijken het kasrestaurant, de oeroude eetkamer en een van de domes, de accommodatie die ze verhuren.
Beste kaas van de wereld
Het hele resort wordt zo duurzaam mogelijk gerund. Al het eten en drinken dat Gro en Erik in het restaurant verkopen komt uit de buurt of is door henzelf geteeld. “Maar dat is nog een beetje uitproberen want het is hier zo hoog.” Kaas kopen ze van een Nederlands stel in Valle, Caren en David. “De beste kaas van de wereld”, zegt Gro bloedserieus. En: “Ik vraag wel of jullie morgen bij hen langs mogen komen.” Ze krijgt een Oké terug op haar telefoon.
Tijdens het eten – verrukkelijke couscous – zitten we buiten op een terras naast de luidruchtige rivier. We krijgen water uit de bergen maar ook een klein glaasje berkenwater, dat ze dus uit een berk hebben getapt. Heel lekker.
Noorse volksaard
We hebben het over de Noorse volksaard, die wat teruggetrokken is. Erik denkt dat dat vooral te maken heeft met twee dingen. “Ten eerste is Noorwegen dunbevolkt. Hier in de Valle regio wonen 1270 mensen, in het hele Setesdal zijn het er niet meer dan 5000. En in de tweede plaats zijn Noren pas twee generaties modern, daarvoor vormden we een voornamelijk agrarische samenleving waarbij we sterk verbonden waren met de natuur. In andere landen wonen mensen al tien generaties in steden. Dat doet sociaal wat met je. Hier woonden mensen op boerderijen of langs de kust, ze zorgden voor hun eigen voedsel en zagen de buren één keer per week. Dan groetten ze elkaar natuurlijk wel, maar de rest van de tijd zagen ze alleen hun eigen familie. Daarom zijn Noren nog steeds erg gericht op eigen familie en niet op anderen. Het is niet handig voor toeristen dat de musea en alle winkels op zondag dicht zijn, maar ja, in het weekend wordt er niet gewerkt, het weekend is voor de familie en ontspanning.”
Wet van de vuist
Dit bergachtige gebied is lang afgesloten geweest van de rest van het land. Als in het verleden Deense priesters of belastinginners de streek bezochten, kwamen ze er niet meer vandaan. “Afgezanten van de Deense overheersers werden doorgaans gedood”, verklaart Erik. “Vroeger waren de mensen in deze streek, ook de vrouwen, heel groot, stoer en strijdvaardig. Het verhaal gaat dat ze een paard konden dragen. Tot 1875 gold de wet van de vuist, en die vuisten waren heel groot.” We kijken naar de lage deuropening waar we net moesten bukken. Waarom maakten die grote mensen dan zulke kleine deuren? “Als een indringer moet bukken bij het naar binnen gaan, kan hij moeilijk uithalen met zijn zwaard. Kwestie van verdedigen.”
Samenleven met trollen
We komen ook over trollen te spreken. In deze streek zijn die niet zo groot als meer naar het noorden. Dus die rotsen die wij voor gecamoufleerde trollen aanzagen? Nee, dat klopt niet. Vroeger trokken mensen met hun vee zomers de bergen in. Er was toen een gezegde: ‘Als de dieren weer naar het dal willen, dan moet je ze volgen.’ En dat was niet omdat ze slecht weer voelden aankomen, dat was vanwege de trollen en andere natuurwezens. Die zijn bereid om in de zomer de bergen met mensen te delen, maar je moet ook weer niet te lang blijven. “Er zijn nog steeds – veelal oudere – mensen die de trollen en andere wezens zeer serieus nemen. Niks sprookjes.”
We spreken af dat we morgen nog een kop koffie komen drinken voordat we naar Karin en David gaan, en dat we dan meteen een deel van onze boter uit Åmli Gårdsmeieri afgeven. Een pond boter krijgen wij niet op in een week, en Gro en Erik willen het graag hebben.
We maken nog een avondwandeling langs de rivier, maar blijven op gepaste afstand want hij is momenteel nogal gevaarlijk. In de zomer kun je erin zwemmen, maar nu kan het peil plotseling stijgen door smeltende sneeuw of regen hoger in de bergen. Een paar jaar geleden zijn er nog doden gevallen.
Vandaag gereden: 145 kilometer
